Ds. Kees Bergström, Met andere ogen, Schriftgeleerd de Bijbel lezen.

Gooibergpers, Bussum, 2010

Toen ds. Bergström in 2010 met emeritaat ging, schreef hij een boek ten

afscheid. De gemeente bood hem de gedrukte vorm aan. Helaas is het niet in

de handel verkrijgbaar. Het is namelijk heel instructief voor wie goed de

Bijbel wil lezen. Bijbelse theologie raakt ondergesneeuwd in de kerken.

Beheersing van het Hebreeuws is niet eens meer noodzakelijk voor

predikanten, zodat een hele lichting aankomende predikanten niet eens meer

de grondtekst kan lezen. Ds. Bergström is met zijn vrouw in Delden gaan

wonen en gaat daar nog wel eens voor in de diensten in de Oude Blasius.

Ds. Bergström verklaart de Bijbel, zoals hij zelf verklaart, volgens

de Amsterdamse School. Miskotte gaf met zijn Bijbels ABC de aanzet tot deze

methode, Breukelman was de erkende autoriteit en hoogleraren en

wetenschappelijke medewerkers als Deurloo en Zuurmond leidden hun studenten

met deze opvattingen op.

Deze vorm van Bijbelse theologie komt erop neer dat de predikant, voordat

hij aan de uitleg in de preek begint, zich verdiept in de grondtekst. Lezen

wat er staat, daar komt het kort gezegd op neer. In de preken van deze

voorgangers worden ook wel vertalingen besproken. De NBV komt er dan meestal

niet goed van af, want die lijkt soms meer op een interpretatie dan op een

woord-voor-woord-vertaling, aldus ds. Bergström. In dit boek stelt hij de

NBV vele malen aan de orde en steeds blijkt dan de vertaling onjuist.

Ik ga naar het boek zelf. De auteur behandelt in de hoofdstukken

achtereenvolgens een kernbegrip: Namen, Daden, Dagen, Aarde-onder-de-hemel.

De Naam van God en Zijn daden komen dan aan de orde. Kenmerkende begrippen

van de daden van God zijn gerechtigheid, recht, goedertierenheid en trouw.

JHWH blijkt uiteindelijk de bijzondere God van een bijzondere geschiedenis.

Dat de Bijbel een moeilijk boek is, wil de auteur wel weten. Over de

historiciteit ervan zegt hij dat waarheid en werkelijkheid niet altijd

samenvallen. Ons leeskader is dat van natuur en geschiedenis, maar dat

van de Bijbel is de werking van namen en daden. De naam Zacheüs betekent ‘de

rechtvaardige’ en in het evangelieverhaal van Lukas 19 maakt hij

uiteindelijk die naam waar. Als een echte rechtvaardige vergoedt hij meer

dan voorgeschreven is, viervoudig in plaats van tweevoudig.

Ik volg het boek van ds. Bergström nu niet op de voet, maar ga door één

hoofdstuk wat uitvoeriger te bespreken zijn werkwijze na. Ik neem daarvoor

De daden van God de eeuwen door: goedertierenheid en trouw. Trouw houdt in

dat je standvastig bent in doen en laten. Goedertierenheid heeft als

grondwoord het Hebreeuwse ‘chesed’, evenals trouw en solidariteit. Geloven

vat de auteur op niet als het voor waar houden van bovennatuurlijke zaken,

maar vertrouwen hebben in het komende Rijk en je daarvoor inzetten. Woord en

daad hangen nauw samen. Als Mozes in Ex. 17 zijn armen opheft om Israël

tegen Amalek te steunen, staat in de grondtekst dat zijn handen betrouwbaar werden. Het

woord ‘goedertierenheid’ wordt in het hedendaagse Nederlands niet meer

gebruikt. Je bent dat, als je trouw bent. Trouw en solidariteit moeten

blijken. Het zijn ook wederzijdse begrippen. Goedertierenheid is dus niet

synoniem met ‘het goede doen’, maar standvastig zijn in je trouw. Vandaar

Ps. 106,1: “Loof de Heer, want Hij is goed, want zijn goedertierenheid duurt

de eeuwen door.” 

Ik vermeld een voorbeeld van de auteur van de ontoereikendheid van de NBV.

Op vijf plaatsen in het evangelie naar Lucas staat: “heden”. Het betreft dan

steeds een beslissende gebeurtenis. De NBV vertaalt dit woord in “Heden zult

gij met mij in het paradijs zijn’ met ‘vandaag’. Daaruit blijkt het onbegrip

voor belangrijke aspecten in de Bijbel.

Inmiddels heb ik het boekje tweedehands gekocht.

Wim Kleisen